Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2010

AVATAR (2009) - Α.Π.


Στο Dances with Wolves (1990) o υπολοχαγός του αμερικανικού στρατού John Dunbar (Kevin Costner) εισέρχεται στην κοινωνία μιας φυλής Ινδιάνων, δένεται μαζί τους και καταλήγει να αναθεωρεί αντιλήψεις και ιδεολογίες μιας ζωής. Στο The Last Samurai (2003) ο λοχαγός Nathan Algren του Tom Cruise, αιχμάλωτος στα χέρια των σαμουράι, αναπτύσσει δεσμούς μαζί τους και τελικά αποφασίζει να πολεμήσει στο πλευρό τους. Στο Avatar (2009) ο πεζοναύτης Jake Sully συμμετέχει σε μια επικίνδυνη αποστολή ως μυστικός πράκτορας ανάμεσα στους εχθρούς (οι γηγενείς του πλανήτη Πανδώρα με την ονομασία Νάαβι), αλλά στην τελική μάχη τάσσεται μαζί τους. Η συνταγή λοιπόν είναι γνωστή και επαναλαμβανόμενη – μπορεί να αλλάζει ο …βαθμός του ήρωα στον αμερικανικό στρατό, αλλά παραμένει σταθερή η (πάντα ευπρόσδεκτη) ρομαντική περιπέτειά του με μια θηλυκή εκπρόσωπο του άγνωστου εχθρού. Ο κινηματογράφος, όντας η λαϊκότερη των τεχνών, προσφέρει για μία ακόμα φορά τον εαυτό του ως το ιδανικό όχημα για να ζητήσουν και να λάβουν οι δυνατοί του κόσμου συγχωροχάρτι για τα ανά τους αιώνας αμαρτήματά τους. Εισιτήρια, βραβεία και μία ανώδυνη 3D απόλαυση – τα χέρια νίφτηκαν.
Τα παραπάνω ίσως και να μην ήταν τόσο ενοχλητικά – άλλωστε η τακτική αυτή δεν αποτελεί είδηση, ούτε αφορά μόνο συγκεκριμένη υπερδύναμη μέσα στα χρόνια – αν δεν συνοδεύονταν με μία ενοχλητική επίφαση αντι-ιμπεριαλισμού στο σενάριο. Βέβαια, ο άκρατος μανιχαϊσμός της ταινίας θέλει πίσω από την οργάνωση της επίθεσης κατά των Νάαβι να βρίσκεται ένας αδίστακτος και απάνθρωπος καπιταλιστής (Parker Selfridge) και ένας φασίστας συνταγματάρχης (Miles Quaritch), δύο χαρακτήρες – καρικατούρες που επινοήθηκαν απλά για να τους μισήσουμε. Εγείρεται, λοιπόν, το εξής καίριο ερώτημα: η επίθεση θα ήταν μήπως λιγότερο κατακριτέα αν οδηγούνταν από δύο ανθρώπινους και όχι στερεοτυπικά «κακούς» χαρακτήρες; Ασφαλώς και πρόκειται απλώς για ένα blockbuster προορισμένο για μαζική κατανάλωση και εξορισμού αναγκασμένο να κινηθεί σε ένα ξεκάθαρο δίπολο καλού – κακού. Ωστόσο, πριν κάποιος επιδοκιμάσει το τελευταίο πόνημα του Cameron για αντιαμερικανικό πνεύμα, θα ήταν ίσως απαραίτητο να εξετάσει τα όσα κρύβονται πίσω από την μυθοποίηση της τελικής νίκης των Νάαβι. Οι τελευταίοι επικρατούν επειδή πίστεψαν στη δύναμη του …δικαίου και των θεών στους οποίους προσεύχονται. Όμως, οι πραγματικοί πόλεμοι κρίνονται αλλού (ένα Βιετνάμ στα εκατό χρόνια, και πολύ είναι) και, κυρίως, γεννιούνται από άλλα αίτια.
Γεγονός παραμένει όμως ότι το Avatar αποτελεί ένα φιλμ – φαινόμενο, όπως ακριβώς εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται δικαίως και η προηγούμενη ταινία μυθοπλασίας του James Cameron (Titanic). Πέραν του όποιου διαφημιστικού τρικ, θα ήταν μεγάλο σφάλμα να παραβλέψουμε την μοναδική ικανότητα του Καναδού σκηνοθέτη να μιλάει στο ευρύ κοινό ενώ παράλληλα πειραματίζεται με την γλώσσα του σινεμά μέσω των οπτικών εφέ. Ο διάλογος κινηματογράφου – τεχνολογίας είναι πάντα ανοιχτός και οι ταινίες του Cameron (από το πρώτο Terminator μέχρι το σημερινό Avatar) αποτελούν σημεία αναφοράς για τα όσα μπορούμε να περιμένουμε ακόμα (ευτυχώς ή δυστυχώς). Είναι όμως κρίμα κάποια κομμάτια της ταινίας να βρίσκονται τόσο μπροστά από την εποχή τους (τα τρισδιάστατα εφέ είναι τουλάχιστον εντυπωσιακά), ενώ άλλα βασικά να μοιάζουν ενοχλητικά υποανάπτυκτα (η αφελής σεναριακή αντιμετώπιση του ενδιαφέροντος θέματος της σύγκρουσης πολιτισμών μοιάζει ηλίθια αν τη συγκρίνουμε, για παράδειγμα, με τα Thin Red Line και The New World του Malick).Α.Π.

8 σχόλια:

lt.aldo raine είπε...

σε γενικές γραμμές συμφωνώ.
προσωπικά το βρήκα λίγο βαρετό και αδιάφορο σε πολλά σημεία.

όσο για το περίφημο 3d...ήταν πρώτη φορα που είδα και δεν μπορώ να πω ότι με ενθουσίασε.

Chris Z. είπε...

Φίλε Αχιλλέα θα διαφωνήσω μαζί σου, όχι γενικά, αλλά κυρίως στις λεπτομέρειες, Το είπα και αλλού, θα το ξαναπώ και εδώ. Το μήνυμα δεν είναι αντιιμπεριαλιστικό, ούτε και αντικαπιταλιστικό. Δεν έχει να κάνει με τις διαφορετικές φυλές και την οποιαδήποτε σύγκρουση «καλού»-«κακού». Είναι σωστά αυτά που λες αλλά εγώ στο Avatar βλέπω (και) κάτι άλλο. Όλες οι ταινίες που αναφέρεις έχουν να κάνουν με ανθρώπους που αλλάζουν την πίστη τους κτλ κτλ.. Και έχεις δίκιο σε αυτά που λες. Εδώ όμως έχει να κάνει με την μοίρα μας. Οι Ναββι δεν είναι άνθρωποι και είναι (υπερ)πολιτισμένοι με έναν διαφορετικό τρόπο από εμάς. Αυτό δεν τους κάνει αδύναμους ή «μικρότερους» (όπως πχ οι αμυνόμενοι Ιρακινοί ή οποιοιδήποτε Ιρακινοί), απλά τους κάνει διαφορετικούς. Δεν βλέπω κάποιον μανιχαϊσμός στην ταινία (πόσο μάλλον άκρατο) ούτε υπάρχουν καλοί και κακοί. Σύγκρουση ναι. αλλά οι Νααβι δεν κερδίζουν λόγω της πίστης τους, απλά η φύση επέλεξε την ισορροπία. Και τυχαίνει η μάχη να λαμβάνει χώρα στον δικό τους κόσμο. Η φύση όμως πάντα επιλέγει την ισορροπία, όπως θα την επιλέξει και στον δικό μας κόσμο όταν έρθει η ώρα. Βασικά, τα λέω απλά για γίνομαι κατανοητός από όλους. Και φυσικά μιλάω προσωπικά πάντα. Anyway, η άποψή μου υπάρχει και ολοκληρωμένη. Βέβαια θα μου πεις καμιά φορά ο καθένας ό,τι θέλει βλέπει σε μια ταινία, και θα έχεις δίκιο. Και για να είμαι δίκαιος και με τους δυο μας, αυτό λειτουργεί both ways…

Την καλησπέρα μου..

P.S.: Θεός ο Malick…

Annie_Hall είπε...

Θαμπώθηκα από τα εφέ και τα τρισδιάστατα και το καταευχαριστήθηκα! Είχα τόσο μικρές προσδοκίες που δεν με χάλασε ούτε το σενάριο, ούτε οι ερμηνείες. Λιγάκι βαρέθηκα προς το τέλος, όμως σε γενικές γραμμές το χάρηκα.

Μου έμεινε κάτι μετά; Όχι και όσο περνάει ο καιρός ξεφουσκώνει και ο ενθουσιασμός που είχα όταν βγήκα από τη αίθουσα, αλλά σαν ταινία κάνει ακριβώς αυτό για το οποιο δημιουργήθηκε.

Πόσο υπέροχα χρώματα είχε :)

theachilles είπε...

aldo,
τώρα να πω ότι δε βαρέθηκα και εγώ, ψέματα θα πω. Όμως, οφείλω να ομολογήσω ότι το 3D ήταν προσεγμένο.

Chris,
καθυστερημένη καλησπέρα και από μένα. Ξεκινώντας να υπογραμμίσω ότι είναι σίγουρα καλοδεχούμενο το οικολογικό μήνυμα σε ένα blockbuster τέτοιου επιπέδου. Ωστόσο, αν και επιφυλάσσομαι μέχρι να δω την ολοκληρωμένη σου γνώμη αλλού, υπάρχει μια μεταφυσική βάση στην προσέγγισή σου την οποία όντως είδα και εγώ στην ταινία, αλλά είναι ακριβώς αυτήν την οποία και "αντιμάχομαι" στο κείμενό μου. Τι εννοείς η φύση επέλεξε την ισορροπία; Πιστεύεις ότι αν έρθουν αεροπλάνα και βόμβες να ισοπεδώσουν ένα πληθυσμό, αυτός μπορεί να εναποθέσει τις ελπίδες του για σωτηρία στη φύση; Όσο για τον μανιχαϊσμό, νομίζω ότι δεν αφήνει ο Cameron κανένα περιθώριο για το ποιος είναι ο καλός και ποιος ο κακός, δεν αφήνει καν να εννοηθεί ότι μια διαφορετική πλευρά μπορεί να κρύβεται πίσω από τα δύο "στρατόπεδα". Φυσικά, ο καθένας βλέπει ό,τι θέλει σε μια ταινία όπως λες, αλλά οι συζητήσεις αυτές είναι πάντα άκρως ενδιαφέρουσες. Ευχαριστώ για το σχόλιο.

Annie,
σε έκανε μικρό παιδί βλέπω η ταινία και το απόλαυσες! Χαίρομαι που τα ακούω. Ήταν όντως εντυπωσιακά τα εφέ, αν και δεν είναι αυτό το σινεμά όπως (θέλω να) το έχω στο μυαλό μου. Καληνύχτα...

kioy είπε...

"Ο κινηματογράφος, όντας η λαϊκότερη των τεχνών, προσφέρει για μία ακόμα φορά τον εαυτό του ως το ιδανικό όχημα για να ζητήσουν και να λάβουν οι δυνατοί του κόσμου συγχωροχάρτι για τα ανά τους αιώνας αμαρτήματά τους. Εισιτήρια, βραβεία και μία ανώδυνη 3D απόλαυση – τα χέρια νίφτηκαν."

Fucking respect!

Ρε Αχιλλέα, εμένα μου φαίνεται πως το 3D επίτευγμα(καμία ειρωνεία) εξάγνισε το τυπικό blockbuster. Όπως τα oscars εξάγνισαν το family blockbuster του Slumdog.

Το χειρότερο και στα δύο για μένα δεν είναι οι ταινίες, αλλά η απογύμνωση και η σκιαγράφιση της αληθινής κινηματογραφικής παιδείας μας κάτω από το δάχτυλο του εξαγνισμού!

Ίσως όμως είναι καλύτερα έτσι. Αυτή η ελευθερία, μας επιτρέπει τη γνώση του που κινούμαστε!

Πυκνότατο το κείμενο σου!

Chris Z. είπε...

Δεν έχει να κάνει τόσο με το οικολογικό μήνυμα, τέτοια υπάρχουν παντού. Δεν εννοώ ότι δεν αφήνεται να εννοηθούν ποιοι είναι καλοί και ποιοι κακοί. Φυσικά και οι άνθρωποι είναι οι κακοί αφού αυτοί είναι οι επιτιθέμενοι έναντι κάποιων (στρατολογικά) αδύναμων. Πρέπει να είναι οι κακοί (ή τουλάχιστον οι «οδηγοί» αυτών). Μη ξεχνάς όμως ότι και αυτοί έναν σκοπό εξυπηρετούν, όπως και οι Νααβί τον δικό τους, άσχετα αν αμφότεροι δεν αποδέχονται αλλαγή στις απόψεις τους. Απλά εγώ δεν βλέπω (ή δεν θέλω να δω) ομοιότητες των δεύτερων με κάποιους «ανθρώπινους» λαούς ώστε να τους συγχέω. Ακόμα και αν υπάρχουν, δεν μένω εκεί, μου φαίνεται πολύ εύκολο. Γιαυτό και δεν μπορώ να δεχτώ τον παραλληλισμό (με την Αμερική ή οποιονδήποτε άλλο) που γίνεται. Άποψή μου πάντα αλλά για έμενα αυτή είναι η (δική μου) αλήθεια. Επιπλέον, η φύση επιλέγει την ισορροπία όχι για να βοηθήσει τους αδύναμους αλλά για να μην καταστραφεί/αφανηστεί. Δεν παίρνει το μέρος κανενός (όπως άλλωστε λέγεται), αντιστέκεται όμως και καταστρέφει αυτούς που την καταστρέφουν. Τους ανθρώπους. Αντιδράει δηλαδή, όπως γίνεται και στον δικό μας πλανήτη. Και αν στην Πανδώρα δεν φαινόταν εδώ η μοίρα μας μοιάζει προδιαγεγραμμένη. Με πιάνεις? Η άποψή μου υπάρχει στους cinenoxους. Συζητήσεις άκρως ενδιαφέρουσες indeed. Ευχαριστώ για την απάντηση. ;)

Αγαπητέ Kioy,
ζητώ συγνώμη από τον Αχιλλέα που χρησιμοποιώ τον χώρο του αλλά δεν μπορώ να κρατηθώ. Ειλικρινά δενομίζω ότι το 3D εξάγνισε κάτι, τώρα έχει να κάνει με το blockbuster, αργότερα θα επεκταθεί παντού. Έτσι πάει, είναι θέμα εξέλιξης, άλλωστε ότι δεν εξ-ελίσσεται είναι καταδικασμένο, right? Το Avatar καλώς ή κακώς ένα blockbuster είναι και ως τέτοιο (πρέπει να) αντιμετωπίζεται. Από εκεί και πέρα είναι θέμα χαρακτήρα το τι θα αποκομίσει κάποιος από αυτό. Όσο για την παιδεία είμαι σίγουρος ότι η οποιαδήποτε γνώση (ακαδημαϊκή ή μη) πάνω στο οποιοδήποτε αντικείμενο δεν έχει καμία σχέση με την απόλαυση. Εκεί είναι θέμα γούστου. Όμως, αν δεν μπορείς να κοιτάξεις πέρα από τον εαυτό σου και να αντιληφθείς το γιατί και το πώς (εφόσον υπάρχουν πάντα) του άλλου (ασχέτως αν συμφωνείς ή όχι), τότε είσαι καταδικασμένος και εγκλωβισμένος στα σύνορα που ό ίδιος έθεσες.

Την καλησπέρα μου σε όλους…

theachilles είπε...

Καλησπέρα kioy και ευχαριστώ για την επίσκεψη και τον καλό λόγο. Καταλαβαίνω τι θες να πεις με τη σχέση blockbuster και 3D τεχνολογίας, αλλά δεν συμφωνώ απόλυτα. Νομίζω καταρχάς ότι δεν είχε ανάγκη από εξαγνισμό το blockbuster, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ο Cameron θα έκανε τη δουλειά του. Ειδικά μιλώντας για τον Καναδό, πιστεύω ότι το ενδιαφέρον του για το διάλογο τεχνολογίας - κινηματογράφου είναι ειλικρινές, απλά το αποτέλεσμα είναι άνισο. Πάντως, δε θα διαφωνήσω ότι με ανησυχεί λίγο αυτή η 3D αποχαύνωση. Όποιος επιχειρήσει να βγάλει τα γυαλιά του μέσα στην προβολή και να κοιτάξει τριγύρω του, αντικρύζει ένα άκρως ανησυχητικό θέαμα από ανοιχτά στόματα...

Chris,
συμφωνώ σε αυτό που λες. Αν δούμε το Avatar σαν μια παραβολή για την κακοδιαχείριση των φυσικών πόρων από την ανθρωπότητα, τότε να συμφωνήσω ότι είναι μια καθόλα χρήσιμη ταινία. Είναι θετικό παραγωγές τέτοιου μεγέθους να γίνονται φορείς τόσο σημαντικών και καίριων μηνυμάτων. Αλλά αν ήταν αυτός ο σκοπός του Cameron, θα μπορούσε να το κάνει χωρίς τους αχρείαστους παραλληλισμούς με πολιτικές πρακτικές γνωστές σε όλους. Ναι, είναι εύκολο όπως λες να διαβάσεις έτσι το avatar, αλλά αυτό είναι ακόμα πιο ανησυχητικό.

kioy είπε...

Καλησπέρα και πάλι!
Τον παρακαταχραστήκαμε το χώρο, και ζητώ τη συγγνώμη από τους οικοδεσπότες, "αδειοδοτώντας" τους ταυτοχρόνως να διαγράψουν αυτή μου την παρένθεση.

Πιθανόν να παρεμρνηνεύτηκα. Ασυγκράτητε φίλε μου Chris, δε λέω ότι το 3D εξάγνισε κάτι. Ούτε με την τεχνολογία έχω κανά πρόβλημα. Και με βρίσκεις πέρα για πέρα σύμφωνο σε αυτά που λες για την εξέλιξη.

Αυτό που λέω, όσο πιο ωμά γίνεται είναι: "Στα μυωπικά μου σύνορα, το Avatar (όπως και το Slumdog) δεν διαφέρει απ' το τυπικό blockbuster που κατ' εξοχήν πάει άκλαφτο στη "συνείδηση" του κινηματογραφόφιλου κόσμου. Και όμως εδώ το 3D(δε μιλάω για την τεχνολογία, αλλά για την εμπειρία του κοινού σ' αυτή), στο Slumdog τα oscars, καταφέρνουν να εξασφαλίσουν άνισες μεταχειρίσεις σε ταινίες που υπό άλλες συνθήκες(εξωτερικές) υποθέτω θα χρήζαν πιο χλιαρής αντιμετώπισης.
Αυτά!

Καληνύχτα!