Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου 2009

THE WRESTLER (2008) Α.Π.


Πίσω από μια ταινία γεμάτη κλισέ και οφθαλμοφανή σεναριακά σχήματα, κρύβεται ένα σοφά μελετημένο υπαρξιακό δράμα πάνω στην αδυναμία της επικοινωνίας και στις πολύπλοκες ανθρώπινες σχέσεις. Ο κόσμος του wrestling και εκείνος του striptease αποτελούν τα ιδανικά αντιστικτικά οχήματα για να απλώσει ο ευφυής Aronofsky τον προβληματισμό του για έναν κόσμο τόσο σύνθετο που αναπόφευκτα έχει γίνει ακατανόητος. Το δράμα υφαίνεται γύρω από τον Randy και την Pam, δύο ανθρώπους με διαφορετική θεώρηση της ζωής, οι οποίοι σταδιακά θα συγκλίνουν πριν απομακρυνθούν μια και καλή ο ένας από τον άλλον.

Ο Randy είναι ένας showman (όχι αθλητής), ένας ζωντανός – θρύλος της πάλης και, παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, εξακολουθεί να εμφανίζεται στην αρένα και να κερδίζει τον σεβασμό όλων. Δε χρειάζεται τίποτα άλλο προκειμένου να νιώθει ευτυχισμένος, αυτό φαντάζει υπεραρκετό επειδή μπορεί να το κατανοήσει. Το wrestling, συγγενές με το αρχαιοελληνικό θέατρο και όχι με το μποξ, είναι ένα θέαμα της υπερβολής. Η ουσία του κρύβεται στις κραυγαλέες χειρονομίες από τις οποίες συντίθεται και όχι στην όποια εξέλιξη θα έχει ο κάθε αγώνας (παράσταση). Το κοινό αδιαφορεί για το αν αυτός θα είναι στημένος – κάτι τέτοιο εξυπακούεται. Ο κάθε παλαιστής έχει έναν συγκεκριμένο ρόλο, σε κάθε μονομαχία υπάρχει ο καλός και ο κακός (προσέξτε την «ερμηνεία» που δίνουν πάνω στο ρινγκ όσοι αντιμετωπίζουν τον Randy). Αυτό που ενδιαφέρει τον κόσμο δεν είναι να υποφέρουν οι αγωνιζόμενοι, αλλά να τους δει να υποφέρουν. Αυτό που τον εξιτάρει δεν είναι να καταφέρει ο «καλός» να νικήσει, αλλά να τον δει να νικάει εκτελώντας τις κινήσεις για τις οποίες πλήρωσε το εισιτήριο (βλ. Ram Jump).Το wrestling, λοιπόν, είναι ένας κόσμος απλός, εύληπτος, επειδή στηρίζεται σε σημεία τόσο ξεκάθαρα που γίνονται σχεδόν αόρατα. Όπως η ταυρομαχία, είναι ένα φως χωρίς σκιά, αίσθημα χωρίς επιφύλαξη (Roland Barthes).

Ο Randy έχει ζήσει τη ζωή του μέσα σε αυτόν τον κόσμο και θα ήθελε να μείνει εκεί μέχρι το τέρμα. Ωστόσο, υπάρχει ημερομηνία λήξης για τους ανθρώπους του θεάματος. Ένα άσχημο περιστατικό θα τον φέρει μπροστά σε ένα ενδεχόμενο που ο ίδιος έμοιαζε να μην είχε φανταστεί ποτέ: την αναγκαστική απόσυρση. Πλέον έχει στηθεί η φόρμα του δράματος. Σαν γνήσιος outsider, ο (αντι)ήρωάς μας θα βουτήξει στην άβυσσο της αληθινής, καθημερινής ζωής απροετοίμαστος. Αυτή όμως είναι σύνθετη, στηρίζεται σε πολύπλοκα κωδικοποιητικά συστήματα, σχεδόν ένα για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Η σχέση του Randy με την κόρη του, με την Pam και με τον οποιονδήποτε εκτός της αρένας φαντάζει λαβύρινθος και ο ίδιος βρίσκεται εξαπατημένος (και παγιδευμένος) επειδή πίστεψε ότι θα μπορούσε να τα καταφέρει τον ίδιο εύκολα και στις δύο πλευρές.

Από την άλλη πλευρά, η Pam εκκινεί από εντελώς διαφορετικό σημείο. Οι αναλογίες ανάμεσα στην πάλη και το στριπτίζ είναι προφανείς, ενώ η κοινή μοίρα δύο ανθρώπων που τους προφταίνει το πλήρωμα του χρόνου εξαντλείται μόνο στο πρώτο επίπεδο της αφήγησης. Εκείνη έχει συνείδηση της ουσιαστικής διαφοράς ανάμεσα στο θέαμα και την αληθινή ζωή και προσπαθεί πάση θυσία να τα διαχωρίζει. Ό,τι συμβαίνει στο club, δεν βγαίνει έξω και το αντίστροφο. Όταν όμως γνωρίζει τον Randy, οι αντιστάσεις της σιγά – σιγά θα καμφθούν. Μέχρι το σημείο που θα πιστέψει πως τα σύνορα κάθε είδους μπορούν να καταργηθούν όταν υπάρχει η θέληση από τους ίδιους τους ανθρώπους. Ο Aronofsky θα την κινηματογραφήσει καθώς τρέχει να προλάβει τον Randy πριν μπει στην αρένα για μία ακόμα (μοιραία;) φορά και να του δείξει ότι τώρα πια τον πιστεύει. Πρώτα όμως αυτός είχε πιστέψει εκείνη. Οι κόσμοι τους δεν μπορούν παρά να είναι διακριτοί και θα προτιμήσει εκείνον που μπορεί να κατανοήσει. Η απώλεια και της τελευταίας ελπίδας συλλαμβάνεται από τον Rourke σε ένα συγκλονιστικό βλέμμα προς την άδεια εξέδρα. Μέσα από τα κλισέ και τους μύθους του, το αμερικανικό όνειρο της επιτυχίας και της ευτυχίας ξεφτιλίζεται από έναν σκηνοθέτη – μαέστρο στο πιο «ευρωπαϊκό» φιλμ της καριέρας του.

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

10 σχόλια:

kioy είπε...

Καλησπέρα Αχιλλέα! Διαβάζοντας σε, ειδικά στο σημείο της ταυρομαχίας, με βρήκες σε σημείο πλήρης ταύτισης! Το ίδιο σκεφτόμουν και εγώ όταν αποπειράθηκα εχθές να γράψω...

Αυτό που θα ήθελα να σε ρωτήσω είναι αυτή σου η φράση "Σαν γνήσιος outsider, ο (αντι)ήρωάς μας θα βουτήξει στην άβυσσο της αληθινής, καθημερινής ζωής απροετοίμαστος. Αυτή όμως είναι σύνθετη, στηρίζεται σε πολύπλοκα κωδικοποιητικά συστήματα, σχεδόν ένα για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά." Θεωρείς πως ο Aronofsky διαχωρίζει την αληθινή καθημερινή ζωή(όπως την αναφέρεις), από αυτή του θεάματος; Προσωπικά διαβάζωντας την ταινία, συμπέρανα το αντίθετο. Δηλαδή πως καταδεικνύει, διακιότατα, έναν ευρύτερο παρηκμασμό στην ολότητα του σήμερα. Πως αυτή η αληθινή ζωή, που νομίζουμε πως ζούμε, δεν είναι παρά ένα στημένο "θέαμα". Πως αυτός ο μοναχικός και λαβωμένος Rourke δεν είναι παρά η αντανάκλαση μας.

Και το λέω αυτό διακρίνοντας καθαρά τις ομοιότητες της παλαίστρας και του supermarket. Και στους δύο χώρους ο Rourke καλείται να πουλήσει την αξιοπρέπεια του για λίγα ψίχουλα. Να υποταχθεί πλήρως σε έναν εργοδότη(όπως όλοι οι εργοδότες) με παντελή έλειψης μεταχείρισης. Στην παλαίστρα διασκεδάζει "ηδονοβλέπτες". Στο supermarket γίνεται έρμαιο παράλογων απαιτήσεων. Η τελοσπάντων ανέπαφων σχέσεων. Ενώ πολύ πονηρά, ο δαιμόνιος σκηνοθέτης φροντίζει να ανακατέψει λίγο το κοινό των διακριτών χώρων. (Μιλάω για τον περίεργο τύπο που αναγνωρίζει τον Κριό στο super κυρίως).

Την καληνύχτα μου...

Unknown είπε...

Kioy, σε συγχαίρω για το εξαιρετικό σου σχόλιο.
Περιέχει εξαιρετικά διεισδυτικά σημεία σε μια συγκεκριμένη πολιτική ανάγνωση του φιλμ.
Ευχαριστώ.

theachilles είπε...

Πιστεύω ότι ο Aronofsky διαχωρίζει τον κόσμο του wrestling με αυτόν που "τρέχει" έξω από την αρένα. Στον πρώτο υπάρχουν ξεκάθαροι ρόλοι και είναι εύκολο για τον καθένα να λειτουργήσει. Στον δεύτερο όλα φαντάζουν πολύπλοκα, ακόμα και η στοιχειώδης επικοινωνία. Στο supermarket είναι μία ακόμα απόδειξη της διαφοράς. Ο showman Randy προσπαθεί να μεταφέρει το ρινγκ στον πάγκο με τα τυριά και τα ζαμπόν, αλλά είναι εμφανές ότι κάτι τέτοιο δεν ευδοκιμεί.

"Πως αυτή η αληθινή ζωή, που νομίζουμε πως ζούμε, δεν είναι παρά ένα στημένο "θέαμα"."

Ενδιαφέρουσα άποψη αυτή, αλλά δεν νομίζω ότι μπορεί να βρει έρεισμα σε ένα έργο που δεν ασχολείται καθόλου με την μεταφυσική. Αν εννοείς στημένο θέαμα από κοινωνικοπολιτικής απόψεως, τότε υπάρχει εμφανής διαφορά από τον κόσμο της πάλης. Στο δεύτερο ξέρεις ποιο ρόλο έχεις εκ των προτέρων. Στην καθημερινή ζωή ίσως και να μη μάθεις και ποτέ. Αυτό είναι και το δράμα του Randy.

gilles είπε...

καλησπέρα.
προς theachilles, kioy
να κάνω μια ερώτηση?
[σας παρακαλώ πιστέψτε με - χωρις καμιά κακεντρέχεια]
αν δεν έγραφε Aronofsky στους τίτλους θα λέγατε αυτά που λέτε τώρα?
η ερμηνεία του μίκυ ρούρκ είναι για όσκαρ, η ταινία αρκετά καλή αλλά νομίζω μέχρι εκεί.
όλα τα υπόλοιπα που λέτε εγώ δεν τα είδα.
εκτός και αν δεν πήγα τόσο βαθιά όσο εσείς [αν και αμφιβάλλω μιας και όλα στην ταινία είναι τόσο obvious και κλισέ].
προσέξτε δεν είναι αυτό που λέμε θέμα γούστου, εσάς σας αρέσει και εμένα όχι, γιατί κι εμένα μου άρεσε.

theachilles είπε...

Όσα γράφω στο κείμενο δεν έχουν να κάνουν με Aronofsky και Rourke. Έχουν να κάνει με μια ταινία που χρησιμοποιεί κλισέ και προφανή σχήματα (όπως γράφω από την πρώτη κιόλας πρόταση) για να τα αναδείξει σε δύναμή της ανατρέποντάς τα. Μεγάλη υπόθεση φίλε gilles.

zubizabata είπε...

Gilles ταινιάρα. Στο λέω εγώ που με τον Aronofsky βγάζω σπυριά.

kioy είπε...

Gilles
Νομίζω πως θέτεις ένα θέμα που έχει πολυσυζητηθεί και σε αυτό το δωμάτιο...
Το τι ήθελε πραγματικά να πει ο Aronofsky ίσως να μην το μάθουμε ποτε. Αλλά και τι νόημα θα είχε;
Μια ταινία, από τη στιγμή που φεύγει απ' το μυαλό του δημιουργού και μεταφέρεται στο πανί(ή οποια άλλη μορφή κοινοποίησης) παύει κατά έναν τρόπο να είναι δική του! Με την έννοια ότι η ταινία πλέον γίνεται κομμάτι του κόσμου. Και ενδέχεται να "παρερμηνευτεί" ποσοτικώς τόσες φορές όσες είναι και ο αριθμός του εκτιθέμενου κοινού. Ή τουλάχιστον όσες οι διαφορετικότητες αυτών που απαρτίζουν το κοινό. Ο καθένας μας έχει πιθανόν έναν προσωπικό τρόπο στο να αποκρυσταλώνει μια ταινία. Θα χρησιμοποιήσω και θα παραφράσω μια φράση που είχε αναφέρει ο Ηλίας σε κάποιο σχόλιο σε άλλο κείμενο, "Βλέπουμε την ίδια ταινία, αλλά (μεταξύ μας) δεν είμαστε το ίδιο". (Αν θυμάμαι καλά, αν παραποιώ τα λόγια σου Ηλία ζητώ συγνώμη και επιθυμώ την άμεση διόρθωση για αποκατάσταση της τάξης). Εννοείται πως είναι ποθητό(δε βρίσκω καταλληλότερη λέξη αυτή τη στιγμή), να απαλλαχτείς από τα αγιοπαίδια της σκέψης σου(προκαταλήψεις, ταμπού, προτιμήσεις κλπ) όταν παρακολουθείς μια ταινία. Ούτως ώστε να διαστείλεις και τα ενδότερα πλευρικά σου όρια.

Όσο τώρα για το ερώτημα που θέτεις, αν θα έλεγα τα ίδια αν δεν ήταν ο Aronofsky, θα σου απαντήσω πως πιθανόν όχι! Προσωπικά θέλω να πιστεύω πως βλέπω ανεξάρτητα των παρελθοντικών μου εμπειριών καθετί νέο. Ωστόσο πως μπορείς να είσαι σίγουρος, για την έστω, υποσεινήδητη επιρροή που μπορεί να έχει μια ταινία πάνω σου;;;

Αχιλλέα,
Θα ήθελα να επανέρθω στην κουβέντα μας...
Ναι, στημένο εννοώ από κοινωνικοπολιτικής άποψης. Προσωπικά, βλέπω ότι ο Aronofsky "υποδεικνύει το πως θα έπρεπε να ήταν η "αληθινή ζωή". Και το υποδεικνύει στα λυρικά πλάνα με την κόρη! Κατά τ' άλλα, έχω την αίσθηση πως καταδεικνύει πως χύνεται αυτός ο θεαματικός κόσμος του ρινγκ μέσα στη ζωή, και πως τελικά γίνεται η ίδια η ζωή. Όλες οι σχέσεις της ίδιας ιεραρχίας(παλαιστές-παλαιστές, ιερόδουλες-ιερόδουλες κλπ) εμφανίζονται εξαιρετικά επιφανιακές. Ενώ στα ανεβοκατεβάσματα της ιεραρχίας, βλέπουμε πως εκτός από απρόσωπες σχέσεις υπάρχουν και σχέσεις εκμετάλλευσης. όπως ακριβώς στον κόσμο μας! Η σκηνή ας πούμε στην τουαλέτα (που είναι σκηνή εκτός ρινγκ), καθαρά εμπνευσμένη από κάποιο πορνό, νομίζω καθρεφτίζει και αυτή την διαρκή μεταστροφή-παρηκαμσμό των "εννοιών" που απαρτίζουν το σήμερα. Άλλωστε μην ξεχνάμε πως ο ROurke και ο κάθε Rourke(ως παλαιστής) δεν θα υπήρχε αν δεν υπήρχαν οι φανατικοί καταναλωτές αυτού του θεάματος. Δηλαδή εμείς οι ίδιοι. Εμείς είμαστε που έχουμε μεταστρέψει την κοινωνία ριζώνοντας το Αμερικάνικο όνειρο.

Τώρα, για αυτό που λες:
"Ο showman Randy προσπαθεί να μεταφέρει το ρινγκ στον πάγκο με τα τυριά και τα ζαμπόν, αλλά είναι εμφανές ότι κάτι τέτοιο δεν ευδοκιμεί." Δε νομίζω ότι είναι ακριβώς έτσι. Η κατάσταση στο supermarket δεν ευδοκιμεί όχι όταν ο Randy κάνει το show, αλλά όταν του "βγαίνουν" τα νεύρα από την αποτυχία του να προσεγγίσει την κόρη του. Όταν κάνει το show βλέπουμε ποίκιλες εκφράσεις στους πελάτες. Μια γυναίκα χαμογελάει, δείχνοντας πόσο ανάγκη έχει μια επαφή(ακόμα και τόσο ρηχή). Ενώ αντίστοιχα, ένας άντρας εμφανίζεται έντρομος παρατηρώντας μια συμπεριφορά που αποκλίνει της σύνηθους "ρομποτικής εξυπηρέτησης". Όλα αυτά νομίζω συνηγορούν, πως τελικά αυτή η έξω ζωή δεν είναι τόσο διαφορετική-ανώτερη, από την στημένη του ρινγκ.

Τέλος, νομίζω πως είναι άδικο να ρίχνουμε όλο το βάρος στον Rourke για την αποτυχία της προσωπικής ζωής. Συγκεκριμένα, η Tomei δείχνει όπως λες και εσύ να ξεχωρίζει τους "δύο κόσμους". Αρνείται στον Rourke μια επαφή προσπαθώντας να προστατεύσει τον εαυτό της από τη δημιουργεία μια σχέσης κάτω από "αντίξοες" συνθήκες. Ωστόσο είναι στα αλήθεια τόσο αντίξοες οι συνθήκες; Είναι εμφανής ότι ο Rourke δεν είναι ένας συνηθισμένος πελάτης. Ο ένας έχει πλήρη γνώση για τον άλλο, τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικα(σχεδόν). Αλλά πάνω απ' όλα υπάρχει έλξη, κατανόηση και ενδιαφέρον.(Η σκηνή άλλωστε που ο Rourke δωρίζει το κουκλάκι-βιτρίνα είναι παραπάνω από χαρακτηριστική αληθινού ενδιαφέροντος). Μήπως τελικά αυτές οι αντίξοες συνθήκες είναι οι ιδανικές;

Ζητώ συγνώμη για το τεράστιο αυτό σεντόνι...

Με εκτίμηση.

ΠΑΝΟΣ είπε...

Η σκηνές με την κόρη απλώς επιβεβαιώνουν το εξαιρετικό χτίσιμο χαρακτήρα του Αρονόφσκι (που φυσικά με επηρρεάζει φίλε Gilles μετά το Fountain) και λίγο χτίζουν το ξέσπασμα στα ζαμπονοτύρια (όλοι κάπως έτσι δεν θα θέλαμε να αντιδράσουμε;)

"Μια γυναίκα χαμογελάει, δείχνοντας πόσο ανάγκη έχει μια επαφή(ακόμα και τόσο ρηχή)."
Μια γυναίκα που χαμογελάει με έναν πωλητή που κάνει ζογκλερικά με τυριά δεν είναι απαραίτητα μια γυναίκα που έχει ανάγκη ΤΟΣΟ ΠΟΛΥ μια ανθρώπινη επαφή, μην τρελαίνεσαι... Η ανατροπή των κλισέ και σχηματικών παρουσιών έχει αρχίσει πολύ πριν την σκηνή αυτή...

ΠΑΝΟΣ είπε...

OI σκηνές, anyway

W. είπε...

Και για να οξύνω λίγο τα πνεύματα, μια κριτική από το GALAXY FM που χρίζει πολλών φάσκελων:

"Και υπάρχει και η καινουρια ταινια του Μίκι Ρουρκ. Πως εγινε έτσι αυτος ο άνθρωπος, δεν θα ειχε καλό πλαστικο χειρουργο. Λυπάμαι να τον βλέπω έτσι, είναι και μονο 54 χρονων. Τέλοσπαντων, η νεα του ταινία, ξύλο πολύ θα έχει, θα δέρνει, θα τις τρώει, για κάτι τέτοιο πρόκειται, αφού λέγεται ' ο Παλαιστής'"


Αν και η ταινία απλά μου άρεσε, χωρίς να ενθουσιαστώ, ειλικρινά οι παραπάνω γραμμές σε εισαγωγικά αξίζουν φτυσίματος.