Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2008

THE USUAL SUSPECTS (1995)

«..Round up the usual suspects»

Μια νύχτα πριν, στο λιμάνι του San Pedro. Κρυμμένοι στα σκοτεινά, μέσα από ένα ζευγάρι μάτια που δεν ξέρουμε καν αν είναι εκεί, παρακολουθούμε μια σκηνή που μοιάζει να έπρεπε να είναι η τελευταία. Μια δολοφονία που φαίνεται προεξαναγγελθείσα, με θύτη και θύμα σαν να είναι εκεί για να εκπληρώσουν μια μυστική συμφωνία. Ο θύτης δείχνει αποφασισμένος, και το θύμα, ίσως, ανακουφισμένο. Κι εμείς, παγιδευμένοι in media res, δεν ξέρουμε τι είναι αυτό το ξεκαθάρισμα λογαριασμών που κληθήκαμε να δούμε. Καταδικασμένοι στη θέση του θεατή, προσπαθούμε μέσα από ένα ξένο ζευγάρι μάτια να αποκωδικοποιήσουμε κάτι που δεν μπορούμε να γνωρίζουμε.

Μια μέρα μετά, στο γραφείο ενός ανακριτή. Καθισμένοι πίσω από το γραφείο του, ακούμε την ιστορία ενός ανθρώπου που δεν φαίνεται να έχει τίποτα πια να χάσει, μέσα από τα αυτιά και τα επιχειρήματα ενός αστυνομικού που θέλει απεγνωσμένα να τεκμηριώσει τη δική του εκδοχή μιας ιστορίας με όρια ασαφή. Ευλογημένοι με τη θέση του αντικειμενικού ακροατή, προσπαθούμε να συγκεντρώσουμε τις πληροφορίες, να διασταυρώσουμε τα στοιχεία, και να βρούμε πρώτοι την αλήθεια πριν πέσουν οι τίτλοι τέλους.
Ξετυλίγουμε μαζί με τον αφηγητή και τον ακροατή, αλλά και μέσω αυτών, ένα πολύπλοκο κουβάρι, που βήμα-βήμα μας οδηγεί στην έξοδο του λαβυρίνθου. Μόνο που σ’αυτό τον λαβύρινθο, το μυθικό δαιμονικό πλάσμα μας περιμένει στην έξοδο, κρατώντας υπομονετικά την άκρη του μίτου: Ο Keyzer Soze, ακροβατώντας μεταξύ πραγματικότητας και θρύλου, είναι μια μορφή χωρίς πρόσωπο, με χίλια προσωπεία: για τον κατατρεγμένο μικροκακοποιό Verbal συμβολίζει τη δύναμη που τον καταδίκασε να βγει από την αφάνεια. Για τον ανυπόμονο ντετέκτιβ Kujan είναι ο άπιαστος κακοποιός που πασχίζει ανέκαθεν και διαρκώς να προσωποποιήσει. Για την αστυνομία, είναι ένας γνωστός-άγνωστος που φορτώνεται κατηγορίες, και για τον υπόκοσμο έχει καθιερωθεί ως μια μυθική φιγούρα που τρομοκρατεί μα, συγχρόνως, εμπνέει.
Και για μας; Εμείς που βλέπουμε απ’ έξω, που κρίνουμε, νομίζουμε, αντικειμενικά, είμαστε σε θέση να επιλέξουμε ανεπηρέαστα το πρόσωπο που θα βάλουμε στην απρόσωπη φιγούρα;
Ο Keyzer Soze είναι τα πάντα, ακριβώς γιατί δεν είναι τίποτα. Είναι πίσω από όλα γιατί δεν είναι πουθενά. Και όλοι τον φοβούνται, γιατί υπάρχει μόνο κάπου έξω από τα όρια και τους κανόνες μέσα στα οποία έχουμε μάθει να ζούμε. Όχι μόνο εντός της οθόνης, αλλά και εκτός. Παρακολουθώντας ένα έργο στα σκοτεινά, έχουμε ασυναίσθητα αποδεχτεί τη σύμβαση πως, στη διάρκειά του, δανειζόμαστε το βλέμμα ενός άλλου. Αυτή η σύμβαση είναι το παιχνίδι, και μ’ αυτούς τους κανόνες παίζουμε κι εμείς. Όμως με τον Keyzer Soze δεν υπάρχουν κανόνες. Κι όταν η μοναδική σύμβαση που μας βάζει στο παιχνίδι ανατρέπεται, τότε βρισκόμαστε κι εμείς μέσα στον λαβύρινθο, όχι πια αμέτοχοι θεατές, αλλά συμμέτοχοι σε μια πλάνη που αφεθήκαμε να μας παρασύρει. Και παρακολουθούμε όχι μόνο ένα συγκλονιστικό film noir αλλά και μια ιδιοφυή παραβολή πάνω στην ικανότητα του κινηματογράφου να πλάθει αληθοφανείς παράλληλες πραγματικότητες των οποίων νομίζουμε (φευ!), έστω και για λίγο, πως είμαστε μέρος. Και μονάχα όταν πέσουν οι τίτλοι τέλους και τα φώτα ανάψουν ξανά, καταλαβαίνουμε πως όλα ήταν παιχνίδι του μυαλού. Ένας παράλληλος κόσμος, μια ιστορία φανταστική, μια συρραφή εικόνων.
Που όμως στο μεταξύ -just like that, it is gone..

Μαριάννα Ράντου

5 σχόλια:

kioy είπε...

Θα ήθελα κατ' αρχάς να συγχαρώ την συντάκτρια, την αγαπητή Μαρριάνα, για αυτό το υπέροχο κείμενο. Αν θυμάμαι καλά το Usual Suspects είναι μία από τις αγαπημένες σου ταινίες!

Keyser Soze. ϊσως ο Θεός που έχουμε ανάγκη. Αυτή η μεταφυσική δύναμη που θα στοιβάξει όλα τα κρίματα μας και όλες τις ελπίδες μας. Ο θρύλος η απειλή. Τα πάντα, όπως κομψότερα εμού περιγράφεις. Νομίζω πως το Usual Suspects είναι μια ταινία που τάρραξε τα νερά. Παντρεύοντας το είδος του νουάρ και της αστυνομικής ταινίας με μεγάλη μαεστρία. Και όλα αυτά ενώ εσωτερικά εμβριθεί πουάριθμων κοινωνικών αναφορών. Με χαρακτηριστικότερες την ψευδαίσθηση της κυριαρχίας του αστυνομικού σώματος. Αλλά και την οντότητα της ηθικής και του συναισθήματος. Παράγοντες οι οποίοι σαν αντίβαρο μας ωθούν στα έγκατα ενός άγνωστου πυθμένα όταν ανακατεύονται σε ξενικά χωράφια!

Yannis Nasikas είπε...

Όμορφο κείμενο!
Ξυπνάει σίγουρα αναμνήσεις μέσα μου μαζί με την αναμενόμενη νέα συνάντηση του σκηνοθέτη και του σεναριογράφου των Υπόπτων στο Valkyrie.
Ήταν 10 χρόνια πριν όταν με μια παρέα φοιτητών είχαμε δει μαζί τους Υπόπτους και την Χαμένη Λεωφόρο του Λιντς. Είχα επιρεαστεί τόσο πολύ από τα δύο φιλμ που άλλαξε εντελώς ο τρόπος με τον οποίο έβλεπα τον κινηματογράφο και τις ταινίες γενικότερα..

neutrino είπε...

kioy,
ναι καλα θυμασαι, ειναι πραγματι απο τις αγαπημενες μου ταινιες :) μαλιστα το κειμενο ξεκινησε σε πολυ πιο προσωπικη διαθεση και τονο, περιγραφοντας την αναμνηση απτην πρωτη προβολη της ταινιας και την εντυπωση που μου αφηνε καθε φορα στις, παμπολλες, μετεπειτα προβολες μεχρι την τελευταια που με προκαλεσε και να γραψω για το φιλμ. αλλα το κειμενο βγηκε τοσο μεγαλο, που τελικα αφησα μονο το "αντικειμενικο" κομματι, χεχε.

hollykit,
ως φανατικη του συνδυασμου Singer/McQuarrie θα επρεπε να περιμενω σε αναμμενα καρβουνα τις Βαλκυριες, αλλα ειναι αυτη η παρουσια του Cruise που δε μ'αφηνει να ενθουσιαστω και πολυ! για να δουμε..

Μαριαννα

Yannis Nasikas είπε...

Και εγώ δεν περιμένω και τόσο ενθουσιασμένος το φιλμ ..αλλά δεν έχω πρόβλημα με τον Κρουζ. Ο τελευταίος όταν έχει ρόλο και καλό σκηνοθέτη μπορεί να είναι πάρα πολύ καλός (Κολάτεραλ, Μανόλια).
Το ιστορικό θέμα...μμμ...κάτι με χαλάει.
Μπορεί να είναι και καλύτερα αν κρατάς μικρό καλάθι. Για να δούμε λοιπόν..

Unknown είπε...

Μαριάννα μου αν και με πληγώνεις βαθύτατα για τον Cruise - δεν πειράζει θα σε αποστομώσει - να σου διαμηνύσω εκείνο που περιμένεις: Το writer's cut μας αρέσει πάντα (ακόμα) πιο πολύ...