GHOST IN THE SHELL (1995)

Ομολογώ ότι η ιδέα να γράψω σε αυτό το blog για μια ιαπωνική ταινία κινουμένων σχεδίων που μοιάζει να απευθύνεται σε εθισμένους techno-freak εφήβους ή, στην καλύτερη των περιπτώσεων, σε τρελλαμένους επιστήμονες πληροφορικής, μου φάνηκε, αρχικά τουλάχιστον, παράτολμη. Κι αυτό γιατί δεν ήμουν (και ακόμα δεν είμαι) σίγουρος κατά πόσο το ιδιαίτερο είδος των anime ταινιών μπορεί να αποδείξει τη δυναμική του σε ένα ευρύτερο σινεφίλ κοινό. Στην προκειμένη περίπτωση όμως πιστεύω ότι το “φάντασμα” της συγκεκριμένης ταινίας είναι σε θέση να στοιχειώσει (και να προβληματίσει) τα μυαλά πολλών.

Το “Ghost in the Shell”θα θυμίσει σε πολλούς το “Blade Runner” του Ρίντλεϊ Σκοτ, λαμβάνει χώρα όμως σε ένα σύμπαν περισσότερο κυβερνοπάνκ που θυμίζει αλλά και υπερβαίνει αυτό του Ουίλιαμ Γκίμπσον. Σε ένα σύμπαν, με ρομποτικούς ανθρώπους και ανθρωπόμορφα ρομπότ, όπου η ουσία της ύπαρξης λαμβάνει εντελώς διαφορετικό νόημα και όπου το μοναδικό δηλωτικό στοιχείο της ανθρώπινης ιδιότητας είναι η ατομική συνείδηση – γνωστή στην κυβερνοπάνκ αργκό και ως “φάντασμα”.

Ένα φάντασμα, μας λέει η ταινία, θεωρητικά δεν αντιγράφεται ούτε και κατασκευάζεται. Είναι όμως δυνατόν να προκύψει με έναν τρόπο ανάλογο της φυσικής εξέλιξης, με το να αποκτήσει δηλαδή το πρόγραμμα ενός υπολογιστή συναίσθηση της ίδιας του της ύπαρξης μέσω της αλληλεπίδρασής του με άλλα “πραγματικά” φαντάσματα. Μέσω μιας διαδικασίας μάλιστα που όχι μόνο δεν είναι ανώδυνη αλλά που μπορεί στην πιο ακραία της μορφή να μετατραπεί σε πλήρη έλεγχο του ανθρώπου από τη μηχανή. Και τότε προκύπτουν πολλά φιλοσοφικά και πρακτικά προβλήματα όπως για παράδειγμα το αν ένα τέτοιο πρόγραμμα μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνο για εγκληματικές πράξεις ή να ζητήσει πολιτικό άσυλο.

Το πόσο μακρινά είναι τα παραπάνω και το πόσο σχέση μπορούν να έχουν με την τωρινή πραγματικότητα είναι στην ευχέρεια του καθενός να το κρίνει. Σε κάθε περίπτωση όμως , η ταινία δεν κινδυνολογεί ούτε και προάγει κάποια τεχνοφοβική κουλτούρα. Αντίθετα καταρρίπτει το μύθο ότι η τεχνολογία είναι ένα ψυχρό και μη φιλοσοφικά ενδιαφέρον πεδίο ενασχόλησης και προτάσσει ένα βασικό αλλά παραμελημένο αίτημα της εποχής: την ανάλυση της τεχνολογίας και της επίδρασής της στην ανθρωπότητα (και) με κοινωνικό-φιλοσοφικούς όρους.

Σε κάθε περίπτωση, το Kokaku Kidotai αποτελεί, με κινηματογραφικούς όρους, υπόδειγμα φιλμικής σύνθεσης. Εικαστικά μεθυστική και πληθωρική, μουσικά στοιχειωτική και σεναριακά λιτή αλλά περιεκτική, είναι σε θέση να εντυπωσιάσει και να ικανοποιήσει σε πολλαπλά επίπεδα τον θεατή ακόμα κι αν η σχέση του τελευταίου με το χώρο της επιστημονικής φαντασίας είναι ανύπαρκτη. Αρκούν 85 περίπου λεπτά φιλμικού χρόνου κι ένα ανοιχτό μυαλό…

Πάνος Αλεξόπουλος